نگاهی کوتاه به زمینه ها شرایط ونتایج مذاکرات استانبول 2

به قلم محمد نبی رودکی (نایب رییس کمیسون امنیت ملی وسیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در دوره هفتم)

" این روسیاهای بد محاسبه گر خیال میکنند ما امروز در شرایط شعب ابیطالب هستیم . ما امروز در شرایط شعب ابی طالب نیستیم . ما در شرایط بدر و خیبریم . ما درشرایطی هستیم که ملت ما نشانه های پیروزی را به چشم دیده است . به آنها نزدیک شده است . به بسیاری از مراحل پیروزی با سرافرازی دست پیداکرده است" .( از فرمایشات مقام معظم رهبری در دیدار با جمعی ا زمردم قم در دیماه 1390 )

درزمانی که این سخنان از سو ی رهبر فرازنه انقلاب مطرح می شد بودند کسانی درداخل و حتی دردرون ساختار سیاسی – اقتصادی نظام که  ا زقرار گرفتن در شرایط شعب ابیطالب سخن میراندند وبراین باور بودند که اقدامات غرب ما را به نقطه صفرخواهدرساند و ما باید د رمقابل خواسته های بی حد ومرز آنان راه سازش وتسلیم را اتخاذ کنیم . اما گذرزمان نشان داد که استقامت و پایمردی در مقابل دشمنان ودرمقابل اصرار بر خواسته های مشروع با استعانت از خداوند بزرگ درنهایت مسیری را پیش روی ما قرارخواهد داد که ثمره آن فتح وپیروزی خواهدبود وجامعه اسلامی ازبرکات ودستاوردها یاین مهم بهره ها خواهدبود .

مذاکرات مهم هسته ای ایران و گروه 1+5  بعد از یک سال و اندی وقفه که به دلیل رویکرد غلط غرب ایجادشده بود در شرایطی روز جمعه 25 فروردین ماه سالجاری در شهر استانبول ترکیه برگزار شد که رویدادهای چند روز قبل از آغاز این دور از مذاکرات و همچنین  برخی اقدامات مقامات ایرانی پر از پیام های ویژه واثر گذار برای غرب و مخالفان جمهوری اسلامی بوده است؛ پیامهایی که توجه به عمق آن دست برتر کشورمان در مذاکرات را مشخص نموده وبه تعبیر رهبر فرزانه انقلاب مبنی بر قرار داشتن در شرایط بدر وخیبر جامه عینی عملی پوشانده است .

دراولین اقدام سیاسی – روانی قبل از آغاز مذاکرات وزیر خارجه کشورمان درتاریخ 23 فروردین ماه گذاشتن هرگونه شرط و شروط قبل از مذاکره را بی معنا دانست و از 5+1خواست که صادقانه پای میز  مذاکره بنشینند.همچنین دبیر شورای عالی امنیت ملی درآستانه سفر به ترکیه با اعلام آمادگی ایران برای گفت وگوهای موفق رو به جلو ابراز امیدواری کرد که طرف مقابل نیز با این رویکرد وارد مذاکرات شوند.سعید جلیلی درمورخه 23 فروردین ماه سالجاری در نشستی خبری اعلام کرد: نمایندگان ایران با ابتکارهای جدید در مذاکرات شرکت خواهند کرد و امیدواریم کشورهای 1+5 نیز با رویکردهای سازنده وارد گفت وگو شوند.

تعیین محل ادامه مذاکرات در عراق اقدام وگام دیگری بود که دراین خصوص برداشته شد . وزارت امور خارجه عراق اعلام نمود که کشورهای گروه 1+5 با برگزاری دور دوم مذاکرات درباره موضوع هسته ای ایران درشهر بغداد عراق موافقت نموده اند . به گزارش پایگاه خبری السومریه نیوز، وزارت امور خارجه عراق در بیانیه خود از موافقت کشورهای عضو دائم شورای امنیت و آلمان برای برگزاری نشست مربوط به موضوع هسته ای ایران در بغداد - بعد از پایان نشست آنها با ایران در شهر استانبول ترکیه - خبر داد.این اقدام نشان داد که ج.ا.ایران کماکان از قدرت مانور لازم برای چگونگی مدیریت ومذاکرات برخوردار است .

همزمان با تعیین محل مذاکرات دیدگاه های روسیه به عنوان یکی از طرفین اصلی شرکت کننده دراین مذاکرات از طریق مراکز مطالعاتی این کشور منتشر گردید. ماکسیم شفچنکو تحلیلگر سیاسی در مسکو گفت «روسیه در مواضعی که درباره مسائل ایران بویژه برنامه هسته ای و تحریم های غرب بر ضد ایران اتخاذ می کند باید بسیار محتاط باشد. ایران دوستان بزرگی از قبیل چین و هند و روسیه دارد. چین و روسیه به احتمال زیاد بزرگترین قدرتهای آتی خواهند بود و مواضعی که روسیه درباره ایران اتخاذ می کند می تواند سبب گرایش پیدا کردن بیشتر ایران به سمت شرق شود. در این میان باید به پیروزی ولادیمیر پوتین در انتخابات ریاست جمهوری روسیه نیز توجه داشت. مسکو به علت فشارهایی که از جانب آمریکا وارد می شد فروش موشکهای اس سیصد را به ایران متوقف کرد اما با روی کار آمدن مجدد ولادیمیر پوتین احتمالا مواضع مسکو در این خصوص تغییر خواهد کرد. مسکو باید به طرح فروش تسلیحات و موشک به ایران بازگردد. اکنون دوران ولادیمیر پوتین فرا رسیده است و دوران پوتین با دیمیتری مدودف، رئیس جمهور کنونی روسیه متفاوت خواهد بود.»

علاوه بر نامبرده الکساندر داگین استاد علوم سیاسی دانشگاه مسکو نیز گفت: «مواضع روسیه درباره ایران و برنامه هسته ای این کشور بسیار حائز اهمیت است. اگر روسیه اجازه بدهد غرب بر ایران فشارهای شدید وارد کند یا اینکه مسکو تسلیم این خواسته غربی ها شود، بی تردید روسیه در مهمترین نبرد راهبردی بازنده خواهد بود چرا که منزوی خواهد شد، از دست رفتن جبهه ایران برای روسیه سبب خواهد شد تقابل مسکو با غرب بسیار دشوار شود.»

این رویدادهای خبرساز در حال شکل گیری بود که خبری نفتی شوکی جدی را به کشورها ی غربی وارد کرد. مقامات نفتی ایران اعلام کردند که ج.ا.ایران صادرات نفت خود به المان را متوقف نموده است .
این خبر پس از آن اعلام شد که خبر توقف صادرات نفت ایران به اسپانیا وپیش از آن به یونان نیز منتشر شده بود . درواقع در طول یک هفته سه شوک بزرگ نفتی به اروپا وارد شده بود .اروپا تا پیش از این، روزانه بیش از 450 هزار بشکه نفت از ایران وارد می‌کرد که در میان وارد کنندگان اروپایی یونان، ایتالیا و اسپانیا در صدر قرار داشتند.

در همین حال، "نیکلای توکارف" رییس شرکت نفت "ترانس نفت" روسیه اعلام کرد: تحریم نفتی ایران برای اتحادیه اروپا عواقب بسیار سنگینی به همراه دارد و به منزله خودکشی برای اروپاست.
توکارف دو روز قبل از آغاز مذاکرات استانبول در مصاحبه با مجله روسی "حمل و نقل لوله ای نفت" خاطرنشان کرد: اتحادیه اروپا نمی تواند کمبود ناشی از تحریم نفتی ایران را جبران کند.
هم‌زمانی اعلام توقف صادرات نفت ایران به این کشورها با مذاکرات استانبول در حالی بود که به نظر می‌رسید جمهوری اسلامی علاوه بر اقدام پیش‌دستانه برای تأمین منافع اقتصادی خود و تنبیه اتحادیه اروپا که دی ماه سال گذشته مصوبه تحریم واردات نفت از ایران از ماه ژوئن (تیر ماه سال جاری) را تصویب کرده بود ، قصد دارد به طرف غربی نشان دهد که راهبرد دو مسیره "فشار و مذاکره" نه تنها جواب مثبت نمی‌دهد، بلکه می‌تواند نتیجه ا‌ی عکس برای طراحان این اقدام به دنبال داشته باشد .
خبر دیگری که اقتدار کشورمان در آستانه مذاکرات 1+5 را به رخ دنیا و غرب کشید و نشان داد که جمهوری اسلامی دست برتر مذاکرات استانبول را دارد، این بود که بر اساس گزارش ها، ایران با تحریم واردات از 100 شرکت اروپایی به تحریم های اتحادیه اروپا پاسخ خواهد داد .بررسی اخبار نشان میدهند  ایران در سال گذشته در حدود 500 ردیف تعرفه‌ای واردات و در حدود 3600 ردیف تعرفه‌ای صادرات داشته است. به عبارت دیگر، کشورمان در سال 90  از حدود 69 کشور دنیا کالا وارد و به حدود 169 کشور دنیا کالا صادر کرده است. این همه نشان میدهند که موضوع تحریم ها به شکلی که غربی ها انتظار می کشیدند پیش نرفته ونخواهد رفت .

مجموعه این اقدامات در آستانه و درجریان مذاکرات باعث شد تا روند مذاکرات براساس مدلی که همواره از سوی دول غربی مطرح میشد دنبال نشود . مدل مورد نظر غربی ها دقیقا دلیل اصلی توقف پانزده ماهه مذاکرات ( حد فاصل آخرین دورمذاکرات تا مذاکرات اخیر در استانبول ) بوده است . آنها هموار با پیش شرط هایی تحمیلی برای کشورمان به مذاکراه می آمدند وقبل از آغاز مذاکرات تلاش می کردند تا با استفاده از فضای رسانه ای و جو بین المللی اذهان وافکا رعمومی را برعلیه کشورمان به صورت کاملا منفی مدیریت و آماده نمایند . اقدامی که دراین دور توفیقی نداشت و طرف های غربی بعد ازگذشت این همه زمان دریافتند که باید دوباره به میز مذاکره برگردند و زبان تهدید خود را بسته نگهدارند . اکنون دور اول مذاکرات بر اساس طرح و پیشنهاد ایران مبنی بر روشن بودن روند و محتوای مذاکرات و همچنین حرکت در مسیر " ان .پی .تی " به عنوان مبنای اصلی توافقات تمام شده وطرفین درحال بررسی نتایج آن وآماد شدن برا ی دور بعدی مذاکرات دربغداد می باشند .

 هرچند برای اینکه به صورت صریح وآشکاربتوان درمورد دستاوردهای عینی مذاکرات اعلام موضع نمود کمی زود است اما قدر مسلم این است که اعلام رسمی حق ج.ا.ایران برای برخورداری از انرژی صلح آمیز هسته ای توسط نماینده گروه غربی و همچنین خودداری آنها از به کاربردن واژگان وعبارات تکراری تهدید آمیز برعلیه کشورمان روشن ترین نتایج و اولین نشانه ها از پایداری واستقامات بر مواضع اصولی وسازنده کشورمان دارد ... " ولقد نصرکم الله ببدر"